Tijdens de donkere, laatste maanden van het jaar zorgen tal van strip- en grafische festivals voor licht en kleur. De decemberfestivals Plica en winterTUIG komen in een volgende aflevering aan bod, maar eerst richten we ons op november, wanneer Rock Paper Pencil (11 november in De Warande in Turnhout) en Grafixx (21-22-23 november in De Studio in Antwerpen) plaatsvinden. Dit jaar wilden we ons eens specifiek richten op de affiches van die najaarsfestivals. JangoJim (Rock Paper Pencil) en Martha Verschaffel (Grafixx) vertellen hoe zij elk op hun eigen manier invullen wat een goede festivalaffiche moet losmaken.
Hoe is je campagnebeeld ontstaan?
Was je gebonden aan een thema of had je carte blanche?
JangoJim: "In 2022 hadden ze me al eens gevraagd, maar toen zat ik tot over m’n oren in de Amerikaanse animatiereeks City Island. Gelukkig mocht ik dit jaar opnieuw de dobbelsteen gooien.
Ik kreeg veel vertrouwen en vrijheid om m’n eigen ding te doen, mannekes én machines, da’s één van mijn droomcombo’s. Er moesten wel een paar verplichte ingrediënten in zitten: duidelijke verwijzingen naar illustratie, strip én boardgames.
De eerste twee waren vertrouwd terrein, maar de bordspelwereld was nieuw voor mij. Dus dook ik in een universum van dobbelstenen, Pokémonkaarten en de iconische Meeple (die ik tot dan niet kende). De illustratie werd daarna vakkundig gefactcheckt door echte bordspelgoeroes, zodat niemand kon zeggen: “Die dobbelsteen heeft zes zessen!”
Het eerste wat in me opkwam was het spel Muizenval. Ik ben al sinds m’n kindertijd gefascineerd door Rube Goldberg-achtige machines die maar blijven doorgaan — iets wat ook perfect aansluit bij animatie.
Ik stuurde een twintigtal pagina’s vol schetsen van figuurtjes, gadgets en vreemde mechanismes, plus vijf mogelijke concepten.
Uiteindelijk kozen we voor dit mini-universum: een levendige machinewereld die tegelijk aanvoelt als een bordspel. Er zaten zóveel leuke details in dat ik me met plezier compleet heb verloren in de afwerking.
Kort samengevat: het werd een taart met alles erop, inclusief slagroom en bonuslevel."
Martha: "Grafixx werkt al enkele jaren met een thema voor het festival, en dit jaar was dat ‘tekens’. Dat werd ook mijn vertrekpunt. De thema’s zijn meestal breed interpreteerbaar, wat me de vrijheid geeft om ze vanuit verschillende invalshoeken te benaderen.
Het is heerlijk om zelf de focus volledig op het beeld te kunnen leggen.
Voor het affichebeeld ben ik, na heel wat omzwervingen, van alledaagse rituelen tot obscuur bijgeloof, uiteindelijk beland bij het meest iconische en voor de hand liggende symbool van een voorteken: de zwarte kat.
Net dat vond ik boeiend als uitdaging, om van zo’n clichébeeld toch iets spannends en verrassends te maken."
Wat wou je dat het publiek voelde bij het zien van deze affiche? Hoe vertaal je een festivalgevoel naar één enkel beeld?
JangoJim: "Bij affiches voor evenementen vertrek ik altijd van hetzelfde uitgangspunt: je moet opvallen tussen al dat visuele lawaai in het straatbeeld en online.
Dus: kleur, detail, en iets dat je spontaan doet glimlachen, zeker als het buiten grijs en nat is.
Ik wil dat mensen het zien en denken: “Oeh, dit wil ik niet missen. Dat wordt fun.”
Tegelijk moet het beeld ook iconisch zijn, iets dat overeind blijft als je het verkleint tot postzegelformaat. Mijn test: als je de affiche zo klein maakt dat ze nog net zichtbaar is, en je wil tóch inzoomen om meer te zien, dan zit het goed.
Een andere truc: ik kijk graag naar oude luciferdoosjes. Door hun mini-formaat zijn ze vaak briljant in compositie en kleurgebruik, pure mini-icoontjes. (Ik heb die methode hier niet toegepast, maar het is een goeie techniek die ik even wil meegeven.)
Ik wilde de affiche overladen met details, net zoals het festival zelf barst van activiteiten. Eén beeld vond ik te weinig om al die creativiteit te vatten. Dus dacht ik: als het festival een buffet is, dan is mijn affiche het dessertbuffet."
Martha: "Ik maak de affiche samen met Louis Reith, die de vormgeving doet en het beeld omzet tot een volwaardige poster. Het is intussen het derde jaar op rij dat we samenwerken, en zijn advies over kleur, compositie en typografie is echt onmisbaar.
Het is heerlijk om zelf de focus volledig op het beeld te kunnen leggen, dat sluit ook perfect aan bij de kern van het festival: een evenement voor en door tekenaars, waar de liefde voor het tekenen centraal staat."
Zijn er bijzondere expo’s of lezingen waar je zelf naar uitkijkt?
JangoJim: "Eerlijk? Alles. In lijn met de chaos en overvloed van mijn affiche heb ik wel eens last van FOMO.
Ik zou het liefst overal tegelijk zijn, maar met een eigen tafel wordt dat wat lastig. Dus ga ik proberen te multitasken als een octopus met een agenda."
Martha: "Het zine fest is elk jaar een hoogtepunt. Ik ontdek er nieuwe, beginnende tekenaars en vind er boeken die in de meeste boekhandels nooit terechtkomen.
Ik ben heel benieuwd om het werk van Rozenn Brécard eindelijk eens in het echt te kunnen zien. En ik vind het geweldig dat de indrukwekkende tentoonstelling 2x500 van Eva Vermeiren en Liesbeth Van Heuverswijn, die vorig jaar in Gent liep, dit jaar deel uitmaakt van de Grafixx-programmatie.
Daarnaast kijk ik enorm uit naar de lezing van Philippe Weisbecker, wiens werk ik ooit op het zine fest van Grafixx heb leren kennen."
Welke festivalaffiches uit het verleden vind je grafisch onvergetelijk of hebben je beïnvloed?
JangoJim: "Voor deze affiche had ik geen directe voorbeelden, eerder een knipoog naar mijn eerdere werk met machines en figuurtjes.
Maar ik blijf groot fan van de RPP-affiches van Meneer Heirman en Teuntje Fleur: speels, kleurrijk, fris en visueel sterk.
Daarnaast ben ik altijd onder de indruk van Charlotte Dumortier, Laura Simonati, Sarah Mazzetti, Baptiste Virot, Henning Wagenbreth, Seymour Chwast en John Alcorn. Dat zijn allemaal makers die kleur, chaos en karakter perfect weten te balanceren, precies waar ik zelf ook naar streef."
Martha: "Grafixx is intussen al toe aan de veertiende editie. De affiches die Ward Zwart jarenlang voor het festival maakte, en die de visuele identiteit mee hebben gevormd, blijven voor mij dé referentie.
Ik probeer in mijn eigen werk dan ook altijd een subtiele knipoog naar zijn beeldtaal of posters te verwerken."
Rock Paper Pencil gaat door op dinsdag 11 november in De Warande (Turnhout)
Voor meer info, zie https://www.rockpaperpencil.be/beleef-mee/games-comics-festival/rock-paper-pencil-festival-2025
Grafixx gaat door op 21, 22 en 23 november in De Studio (Antwerpen)
Voor meer info, zie https://grafixx.be/editie/grafixx-2025/
